Gebruik de energie van weerstand voor verandering

Vorige week gaf ik een didactische training. Deze training heb ik blended opgezet. Ik gebruik filmpjes voor instructie en diverse fora waar cursisten opdrachten kunnen inleveren en feedback krijgen. Eigenlijk was mijn idee dat als ik het voorbeeld zou geven, de cursisten dit zouden volgen of in elk geval meer open zouden staan voor deze manier van leren. Omdat ik nieuwsgierig was naar hun mening over deze vorm van leren, besloot ik om in de training met de cursisten hierover van gedachten te wisselen. Ik hield een korte inleiding over het begrip ‘blended leren’ en gaf aan
dat het management van de school het onderwijs wil moderniseren en daarin een grote rol voor deze opzet van leren ziet. Ook vertelde ik enthousiast dat steeds meer onderzoek naar blended leren wijst in de richting van meer leereffect in minder tijd. Dat wil zeggen: als je blended leren vergelijkt met alleen e-learning of alleen contactonderwijs. Daarna liet ik de cursisten twee aan twee naar een eigen lesopzet kijken en liet ik ze aangeven welk onderdeel goed of beter online zou kunnen. Ze moesten dat ook motiveren. Tot zover ging het goed.

Maar bij de bespreking van de opdracht bleek dat de cursisten niet veel zin hadden in deze opdracht. “Blended leren: gewoon een ander woord voor bezuinigen”, merkte een van hen op. Anderen vielen hem bij. “Blended leren moet je wel ontwerpen, terwijl we niet meer uren krijgen.” Een ander merkte op dat zij docent was bij een opleiding die al blended wordt gegeven en dat ze veel tijd moet investeren in begeleiden: “Het onderwijs wordt veel individueler”, was haar aanvulling. De tijdsinvestering maakte haar niet vrolijker zag ik.

Tsja, daar stond ik. Dat blended leren wordt gezien als een verkapte bezuinigingmaatregel begrijp ik, omdat veel maatregelen bij de overheid en het onderwijs tegenwoordig daarop neerkomen. Dat blended leren ontwikkeld moet worden en dat dat tijd kost, is ook waar. En dat onderwijs individueler wordt en dus meer begeleidingstijd kost, kon ik ook niet ontkennen. Meer leerresutaat in minder tijd leek ineens een schamel tegenwicht.

Hoe kan de kracht van weerstand omgezet worden in de kracht van verandering? Docenten in mbo en hbo in Nederland zijn betrokken en maken zich zorgen: over bezuinigingen, over extra uren die ze moeten investeren in ontwikkeling en in vernieuwing met een voor hen op dit moment onduidelijke opbrengst, gecombineerd met vaak een slechte infrastructuur op ICT gebied.

Na een gesprek met vrienden met ervaring in respectievelijk MBO-onderwijs en verandermanagement, kwamen we op regie. Regie van de docent over het eigen onderwijs en het resultaat daarvan. Want: leerresultaat telt wel, uiteindelijk is dat toch waar je het voor doet in het onderwijs. En, ook heel belangrijk, zoals het nu gaat in het onderwijs is vaak verre van ideaal.
College of lesgeven aan een groep 18-25 jarigen is voorwaar een opgave tegenwoordig. Een voortdurende strijd tegen ‘hardware’ en ‘social media’ in de klas: mobiele telefoons, tablets en laptops. Oortjes onder hoodies, mobiele telefoons verstopt op ingenieuze plaatsen. Met als resultaat: frustratie bij de docent en weinig of geen leerresultaat. Als in deze situatie iemand komt vertellen dat het anders kan omdat er een betere manier bestaat, is begrijpelijk dat de eerste reactie boosheid en weerstand is. Omdat de docent in het huidige onderwijs veel te verwerken heeft. Daar kan niks meer bij.

Tenzij degene die met een ‘beter’ idee komt, de huidige situatie van de docent werkelijk komt verbeteren. Hoe? Door samen met docenten te zoeken naar oplossingen voor problemen die zij ervaren in hun eigen onderwijs en daarbij te kijken of en zo ja, hoe technologie kan bijdragen aan de oplossing; waarbij de docent de regie heeft en houdt. Voorwaarde is wel dat de docent de mogelijkheden van online onderwijs leert kennen en leert om hier soepel mee om te gaan. Dat vraagt een investering: van de school en van de docent.
Een voorbeeld: de wiskundedocent heeft te maken met grote niveauverschillen in de wiskundeles. Dat veroorzaakt onrust en verveling in de klas. Er ontstaan ordeproblemen. Dit kan bijvoorbeeld opgelost worden door instructiefilmpjes online te zetten. Al dan niet gecombineerd met een forum waarin studenten vragen kunnen stellen over de instructie. Studenten kunnen de filmpjes zo vaak en zo lang of zo weinig en zo kort als ze willen, bekijken. Vragen beantwoordt de docent online in het forum zodat iedereen het antwoord kan zien. In de klas kan de docent vervolgens (individuele) begeleiding geven bij het maken van sommen. Of dit een goede oplossing is, hangt af van de docent. Hij of zij heeft de regie en bepaalt de oplossingsrichting.

Zo kan de kracht van weerstand, de kracht van verandering worden. Waarbij technologie niet meer een in de klas te bestrijden kwaad is maar een hulpmiddel wordt voor goed onderwijs met resultaat.

Geplaatst in Leven Lang Leren en getagd met , , .